Hoofdvorm

De klassieke structuur van het eerste deel van een sonate of symfonie. Na (soms) een langzame inleiding begint de "Expositie", waarin twee (contrasterende) thema's ten gehore worden gebracht. Thema 1 staat in de hoofdtoonsoort, de tonica, thema 2 doorgaans in de dominant- of paralleltoonsoort. In de "Doorwerking" wordt thematisch materiaal uit de expositie verwerkt; de componist kan hier vaak zijn vaardigheden op harmonisch gebied ten toon spreiden. De "Reprise" tenslotte bevat weer de twee thema's uit de expositie, maar nu alletwee in de hoofdtoonsoort. Een "Coda" sluit het eerste deel af. Van dit basisschema wordt door grote componisten natuurlijk geregeld afgeweken.

oorspronkelijk de vorm van het eerste deel van de drie- of vierdelige klassieke sonate. Het grondthema luidt: expositie met thema a in de hoofdtoonsoort, overgant en thema b in de dominant of paralleltoonsoort, slot; doorwerking: een vrije verwerking van de motieven uit de expositie in verwante en verwijderde toonsoorten; re-expositie: met thema a en thema b in de hoofdtoonsoort, slot en soms nog een nieuwe afsluiting, coda die sinds Beethoven tot een nieuwe doorwerking kan uitgroeien.

zie sonatevorm